Pod pojęciem ostrej moszny rozumiemy grupę schorzeń dających podobny obraz kliniczny, których nie można rozróżnić ze stuprocentową pewnością bez chirurgicznej eksploracji worka mosznowego. Zabieg jest więc tutaj ostatecznym krokiem diagnostycznym. Koncepcja takiego postępowania jest charakterystyczna dla urologii krakowskiej. Doświadczony chirurg dziecięcy czasem może odstąpić od tej”operacyjnej diagnostyki”, jeśli jest pewny, że nie ma do czynienia ze skrętem jądra.
Objawy ostrej moszny to bolesność rozlana lub punktowa, obrzęk, zaczerwienienie, wysoko ułożone w mosznie i unieruchomione jądro, ból w pachwinie, wymioty. Za takie objawy odpowiedzialne mogą być:
– skręt jądra – najpoważniejsze schorzenie z tej grupy i absolutnie chirurgiczne. Uważa się, że po około 6 godzinach od wystąpienia objawów dochodzi w jądrze do nieodwracalnych zmian martwiczych komórek linii płciowej. Zoperowane wcześniej, odkręcone i ufiksowane jądro ma szansę wrócić do pełnej funkcji. Problem dotyczy noworodków (skręt zewnątrzosłonkowy) później natomiast chłopców w okresie dojrzewania i dorosłych. Skręt noworodkowy może być maskowany przewlekle utrzymującym się dużym wodniakiem jądra, który de facto jest odczynem na wchłaniającą się martwiczą gonadę. U nastolatków rozpoznanie bywa często opóźnione z powodu ukrywania przez nich dolegliwości. W trakcie zabiegu najczęściej po odkręceniu gonady pobiera się z niej wycinek do badania histopatologicznego, a jądro fiksuje. Tylko w ewidentnych przypadkach całkowitej martwicy jądro od razu usuwa się. Bywa, że po otrzymaniu negatywnego wyniku badania histopatologicznego po ok. 2 tygodniach usuwa się pierwotnie pozostawioną gondę. Zawsze obowiązuje fiksacja jądra zdrowego (a często już jedynego), którego budowa anatomiczna może również usposabiać do skrętu.
-skręt przyczepka Morgagniego – przyczepki jądra i najądrza to rozwojwe pozstałości o wyglądzie najczęściej milimetrowego polipa. Łatwo ulegają skręceniu, niedokrwieniu i martwicy. Najczęściej między 6 a 12 rokiem życia, czyli u chłopców nieco młodszych niż grupa u której obserwujemy skręt jądra. Objawy są bardzo różnorodne. Od utrzymującej się kilka dni puntkowej bolesności w worku mosznowym i wyczuwanego kulistego tworu do dużego obrzęku, zaczerwienienia i znacznej bolesności. Można pokusić się o zachowawcze leczenie skąpoobjawowych postaci, oczywiście po konsultacji chirurgicznej. Burzliwie przebiegające skręty przyczepka rzeczywiście wymagają rewizji operacyjnej dla odróżnienia od skrętu jądra. Poza tym usunięcie martwiczej tkanki skraca czas choroby i powoduje szybsze ustąpienie dolegliwości.
– zapalenia jądra i najądrza to stana zapalny o etiologii infekcyjnej, który właściwie od początku mógłby być leczony antybiotykoterapią gdyby możliwe było ustalenie pewnego rozpoznania. Ropne zapalenie najądrza zdarza się u noworodków oraz niemowląt i ma niejasną etiologię. Potem może występować właściwie w każdym wieku. Zawsze zachodzi konieczność uzupełnienia diagnostyki o USG, gdyż istnieje prawdopodobieństwo wad układu moczowego powodujących cofanie moczu do dróg wyprowadzających nasienie.
– uraz, stłuczenie, krwiak i pęknięcie jądra
– schorzenia do różnicowania z „ostrą moszną” to alergiczny obrzęk worka mosznowego oraz niekiedy gwałtownie narastający białaczkowy naciek jądra.
Oprócz badania klinicznego wartościowe jest USG, szczególnie z opcją PowerDoppler. Potrafi ono wykazć brak perfuzji tkankowej w jądrze skręconym lub przekrwienie w stanie zapalnym, szczególnie w porównaniu z jąderem drugim.
Podkreślam, że wszystkie przypadki budzące wątpliwość „ostrej moszny” powinny być niezwłocznie konsultowane chirurgicznie. Zabieg operacyjny trwa 15min, dolegliwości bólowe są nieznaczne i nie trwają dłużej niż dobę. Zwykle nie ma też potrzeby dłuższej hospitalizacji. Zdarza się krwiak moszny i przewlekłe (tygodnie) utrzymywanie się obrzęku, ale zjawiska te nie mają wpływu na efekt odległy.
Informacje dla rodziców na temat skrętu jądra i innych przyczyn ostrej moszny na oficjalnej stronie Europejskiego Towarzystwa Urologii Dziecięcej dostępne tutaj.
